Bà lùn hát xẩm: chuyện về người hát xẩm giàu lòng tự trọng

Bà lùn hát xẩm: chuyện về người hát xẩm giàu lòng tự trọng

Trên ti vi vừa phát chương trình hát xẩm, đề nghị tôn vinh các nghệ nhân dân gian và bảo tồn di sản văn hóa dân tộc. Tự dưng mình nhớ đến bà lùn hát xẩm trên các chuyến tầu điện ngày xưa…

hát xẩm

Ảnh: Nhịp sống Hà Nội

Hồi ấy, vào khoảng những năm 60 của thế kỷ trước. Mỗi lần đi tầu điện Hà Nội – Hà Đông để về quê sơ tán, mình lại được nghe bà lùn hát xẩm. Bà lùn chỉ cao chừng 80 cm, chân tay ngắn ngủn, lũn tũn. Bà thường đi hát một mình, nhưng đôi khi bà bế theo một đứa con nhỏ cũng lùn tịt và lũn chũn như bà. Bà có khuôn mặt tròn khó đoán tuổi nhưng lúc nào cũng tươi vui, hóm hỉnh. Bà lùn hát không hay lắm nhưng mình rất khoái nghe bà nói chuyện và đối đáp với mọi người. Bà thường ngồi bệt giữa toa tầu, một tay cầm đàn nhị và cái sênh, một tay cầm cái mê nón đựng tiền mọi người cho. Trước khi hát bao giờ bà cũng chắp tay, mỉm cười như những nghệ sĩ đang hát trên sân khấu: “Nhà cháu xin được chào các ông các bà, các anh các chị , các em và các cháu. Hôm nay nhà lùn cháu xin được góp vui với các ông các bà, các anh các chị những bài hát đậm đà tình nghĩa quê hương để chuyến tầu của các ông các bà được vui vẻ. Mong rằng các ông các bà rộng lòng mở cửa ngân hàng để nhà cháu hôm nay được mở cửa công ty lương thực ạ. Nếu rộng lòng hơn chút nữa thì nhà cháu còn được đi cửa hàng thực phẩm và rau xanh”. Cả toa tầu cười ồ vì lối nói ví von hoa mỹ của bà lùn. Sau đó bà kéo nhị rồi cất giọng khàn khàn, rè rè hát: Anh đi anh nhớ… quê nhà

Nhớ canh rau muống… nhớ cà…à à… dầm tương….

Đôi khi bà hát:

Mẹ em tham giầu, khiến em lấy thằng bé tỉ tì ti,

Làng trên, chợ dưới thiếu gì trai tơ

Em trót đem thân cho thằng bé nó dầy vò

Đêm đông tháng giá, nó nằm co trong lòng

Cũng mang thân là gái đã có chồng

Chín đêm trực tiết, nằm không cả mười!

Em nói ra đây sợ chúng chị em cười,

Má hồng bỏ quá, thiệt đời xuân xanh!

Em cũng liệu cho thằng trẻ ranh,

Sờ mó qua quýt, năm canh cho nó đỡ buồn.

Em buồn em lại nhấc thằng bé nó lên,

Nó còn bé dại đã nên cơm cháo gì!

Nó ngủ nó ngáy tì tì

Một giấc đến sáng còn gì là xuân!

Chị em ơi, hoa nở mấy lần?

Bà hát xong, mọi người ai cũng vui vẻ đặt tiền vào cái nón mê của bà. Bà lùn cúi gập người cảm ơn từng người. Ông bán vé tầu trêu bà: “Người bằng một mẩu thế mà còn chê chồng bé tí tỉ tì ti..”. Bà vênh mặt cãi: “Nhà bác chả biết gì cả. Bé đây là bé tâm bé tính, bé suy nghĩ, bé cái tư cách làm chồng, chứ cái thằng bé 3 tuổi thật thì chim nó bằng cái quả ớt ấy ai đã cho nó lấy vợ. Tôi một mẩu thế chứ nhà bác cứ thử đụng vào tôi xem, tôi cho quả pháo đùng của bác nổ tung xác”.

Cả toa tầu cười như vỡ chợ. Ông bán vé tầu ngượng quá bảo: “Úi giời, con mẹ lùn. Người thì bé mà vẫn thích gié to”. Bà cười bảo ai mà chả thích to. Có hôm tầu vắng, bà ngồi ngắm chiếc mê nón có vài đồng xu lẻ (hồi ấy vẫn tiêu tiền xu) nói: “Hôm nay công ty lương thực lại đóng cửa rồi”. Bà lơ đãng nhìn xa xôi, ánh mắt buồn xa vắng.

Một hôm, có ông khách trông dáng rất sộp lên tầu. Khi bà cất tiếng hát, ông tỏ vẻ khó chịu rồi vứt vào mê nón của bà tờ 2 hào và bảo: thôi bà đừng hát nữa, nghe sốt ruột lắm. Bà cầm tờ 2 hào đưa trả lại ông và bảo bà phục vụ lấy tiền chứ bà không đi ăn xin. Tờ 2 hào lúc ấy khá nhiều so với mức mọi người thường cho bà. Sau này, cứ mỗi khi lên tầu mà không thấy bà lùn là mình lại nhớ và cảm thấy chuyến tầu ấy thật buồn tẻ! Sau này, mỗi khi nhớ về tuổi thơ, mình lại nhớ những chuyến tầu điện leng keng, nhớ bà lùn hát xẩm trên tầu với những câu đối đáp chao chát nhưng đầy tự trọng!

Zoexinh

Xem thêm:

Sources:

BÀI LIÊN QUAN