Từ xưa, vai trò và vị trí của giáo viên trong giáo dục và văn hóa của người Việt Nam đã được sắp xếp theo thứ tự: “Quân – Sư – Phụ” – giáo viên được đặt lên người cha, chỉ dưới các vị vua.

Việt Nam đã từng là nước tôn sư trọng đạo coi trọng nền giáo dục

Những bài ca dao dân gian mộc mạc tôn vinh vai trò của giáo viên vẫn được người dân Việt Nam ca ngợi: “Muốn sang thì bắc cầu Kiều/ Muốn con hay chữ phải yêu mến thầy”, “Trọng thầy thì được làm thầy”, “Không thầy đố mày làm nên”…

Học sinh, phụ huynh và xã hội đến với giáo viên không chỉ để tìm kiến thức mà còn tìm thấy một mô hình tính cách. Giáo viên đóng vai trò trung tâm, là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của giáo dục. Tuy nhiên, những thay đổi trong cải cách giáo dục trong nhiều năm khiến vị trí của giáo viên bị đảo lộn.

Lương thấp và tuyển sinh, đào tạo sư phạm tràn lan

Câu chuyện về cô giáo mầm non Hà Tĩnh suy sụp khi nhận quyết định mức lương hưu 1,3 triệu đồng sau 37 năm cống hiến khiến nhiều giáo viên không thể không bi quan về nghề cao quý mà họ đã chọn.

Lương thấp là vấn nạn của ngành giáo dục khiến đạo đức và chất lượng giáo dục đi xuống

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2016, mức lương của giáo viên mầm non và giáo dục phổ thông dao động từ 3 đến 10 triệu đồng. Đặc biệt, giáo viên mầm non và tiểu học có mức lương khởi điểm là 3.264.300 đồng, 3.549.000 đồng đối với giáo viên trung học cơ sở và 3.954.600 đồng đối với giáo viên trung học phổ thông.

Lương thấp là lý do cơ bản nhất khiến ngày càng nhiều giáo viên bỏ việc. Năm 2017, ngành Giáo dục và Đào tạo Lào Cai có 26 giáo viên (trong số 2.000 giáo viên) nộp đơn xin nghỉ việc vì thu nhập thấp; tại Hải Dương, trong 4.056 giáo viên hợp đồng các cấp, 1.191 giáo viên ba tháng không được nhận lương, 61 giáo viên xin nghỉ việc.

Mức lương giáo viên thấp là vấn đề “nóng” của ngành giáo dục được thảo luận trong những năm qua. Quan tâm đến cải cách giáo dục của Việt Nam, Giáo sư Hoàng Tuy – Giáo sư được trao Giải thưởng Phan Châu Trinh 2010 cho “những đóng góp nổi bật trong lĩnh vực giáo dục, góp phần phát triển giáo dục của đất nước.” – chỉ ra trong Phiên điều trần hiện đại hóa giáo dục năm 2009. , đề xuất với Chính phủ Trung ương:

Cuộc khủng hoảng giáo dục chủ yếu là một cuộc khủng hoảng chất lượng, điều đó cũng có nghĩa là giáo dục không chỉ tụt hậu mà còn lạc lối, trở nên lạc lõng trong xu hướng chung của thế giới. […] Sai lầm đầu tiên tai hại nhất, dẫn đến sự xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức trong nhà trường, là chính sách dành cho giáo viên dựa trên quan niệm sai lầm về nhiệm vụ và vai trò của giáo viên trong giáo dục hiện đại. . Từ sự phê phán đúng đắn về suy nghĩ lạc hậu ở trường học cũ, trao cho giáo viên quyền lực tuyệt đối, biến giáo dục thành một quá trình giao tiếp thụ động và hoàn toàn thụ động, đã dần dần xuất hiện từ tư duy cực đoan, phủ nhận vai trò chính của giáo viên đối với chất lượng giáo dục. […]

Giáo dục Việt Nam biến trẻ em thành cái máy, không chú trọng giáo dục đạo đức

Trong mọi giai đoạn từ tuyển chọn đến sử dụng và bồi dưỡng giáo viên, mỗi giai đoạn đều có một sai lầm lớn. Đặc biệt tệ là chính sách tiền lương: trả lương cho giáo viên và giáo viên dưới mức sống hợp lý, sử dụng ngân sách eo hẹp […], buộc giáo viên và giáo viên phải xoay sở để kiếm thêm thu nhập bằng mọi cách […]. Có thể nói, không phải tất cả các bệnh nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp: gian dối, tiêu cực, lãng phí, quan liêu … đã tàn phá giáo dục trong nhiều năm có nguồn gốc sâu xa liên quan đến lỗi Hệ thống Giáo dục cơ bản này.

Mức lương quá thấp cũng là lý do khiến ngành sư phạm không đủ hấp dẫn đối với những người trẻ tài năng. Trong khi đó, việc 9 điểm / 3 môn thi đỗ vào ngành sư phạm trong mùa tuyển sinh 2017 là một “hồi chuông cảnh báo” về vị trí của ngành sư phạm và chất lượng giáo viên tương lai.

Không theo sát nhu cầu nhân lực, việc đào tạo tràn lan sinh viên sư phạm ở các tỉnh, thành phố khiến “cung” vượt xa “nhu cầu”, dự báo sẽ có hơn 70.000 cử nhân sư phạm thất nghiệp vào năm 2020. Điều này không chỉ lãng phí Hàng ngàn tỷ đồng cho đào tạo, cũng là một áp lực lớn đối với việc tạo việc làm, chưa kể đến chi phí và thời gian đào tạo thêm nếu chuyển sang ngành nghề khác. Cùng với đó, giáo dục thiếu sự giải phóng khi giáo viên bị “trói buộc” vào sách giáo khoa độc quyền – chương trình có nhiều nội dung lạc hậu và xa rời thực tế…

Giáo dục Việt Nam nặng tính hàn lâm, hình thức

Những sai lầm trong chính sách của giáo viên khiến giáo dục Việt Nam lạc lõng với thế giới

Những đất nước phát triển mạnh mẽ khi giảng dạy là nghề được kính trọng nhất

Thực hiện cải cách từ những năm 1970, Phần Lan, một trong những nền giáo dục hàng đầu thế giới, chia sẻ câu chuyện về giáo dục “đáng kinh ngạc” – bí quyết giúp đất nước dựa vào nông nghiệp và ngư nghiệp thành một nước công nghiệp. “Trái tim” của giáo dục Phần Lan là những giáo viên xuất sắc và hệ thống đào tạo sư phạm đẳng cấp thế giới.

Phần Lan, một trong những nền giáo dục hàng đầu thế giới

Nghề giáo là nghề nghiệp được kính trọng và tôn trọng nhất trong xã hội, hơn cả bác sĩ, kiến trúc sư và luật sư, tất cả các giáo viên từ cấp tiểu học và cao hơn của Phần Lan đều có bằng Thạc sĩ với mức lương cao hơn khoảng 10% so với các ngành khác (theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), mức lương của giáo viên Phần Lan năm 2014 là khoảng 42.000 USD / năm.).

Là một trong những ngành cạnh tranh nhất, thí sinh dự thi sư phạm tiểu học Phần Lan không chỉ vượt qua kỳ thi tuyển sinh đại học mà còn có điểm số cao, tính cách và kỹ năng giao tiếp tích cực. Mỗi mùa tuyển sinh, chỉ có một trong số 10 ứng cử viên được chấp nhận vào chương trình đào tạo giáo viên thạc sĩ trong vòng 5 năm.

Thanh tra trường học đã bị hủy bỏ từ những năm 1990, không xếp hạng các trường học, giáo viên và học sinh bằng thi cử, mà xếp hạng các giáo viên Phần Lan với các cuộc thảo luận hàng năm với lãnh đạo nhà trường về điểm mạnh và điểm yếu của từng giáo viên; Học sinh trung học không có bài kiểm tra, chỉ có một bài kiểm tra là kỳ thi tuyển sinh đại học. Dựa trên Chương trình khung quốc gia, nhà trường và giáo viên các cấp được tự chủ trong việc tạo và lựa chọn các chương trình và phương pháp giảng dạy phù hợp với khả năng, tính cách và nhu cầu của họ. Do đó, giáo viên luôn có những cơ hội và động lực mạnh mẽ nhất để nâng cao kiến thức chuyên môn và phương pháp giảng dạy.

Tại Nhật Bản – đất nước có tỷ lệ biết chữ gần như 100%, nghề này được đánh giá cao. Việc tuyển chọn giáo viên ở Nhật Bản rất nghiêm ngặt khi chỉ có khoảng 14% đơn đăng ký của các thí sinh được nhận vào các trường sư phạm hàng năm. Theo OECD, mức lương trung bình của một giáo viên trung học cơ sở tại Nhật Bản là 49.408 USD / năm – cao hơn mức trung bình của OECD là 41.701 USD.

Nhật Bản – đất nước có tỷ lệ biết chữ gần như 100%, nghề giáo được đánh giá cao.

Với truyền thống tôn sư trọng đạo, gia nhập hàng ngũ giáo viên cũng được người Nhật xem như một cách để tăng địa vị xã hội cho bản thân và gia đình. Theo học giả Catherine Lewis (Đại học Mills, Oakland, California) – người có nhiều năm nghiên cứu về giáo dục Nhật Bản: “Toàn bộ hệ thống giáo dục Nhật Bản được thiết kế để nhấn mạnh vai trò của giáo viên”. Họ được kỳ vọng sẽ cống hiến cả cuộc đời cho sứ mệnh dạy dỗ trẻ em trở thành những công dân gương mẫu.

Ở Singapore, dạy học là một nghề được tôn trọng, giáo viên được đào tạo trong một đơn vị duy nhất, Học viện Giáo dục Quốc gia. Mỗi năm, số lượng giáo viên được tính gần với nhu cầu thực tế của giáo viên và chỉ có 5% số thí sinh giỏi nhất được chọn.

Ở Singapore, dạy học là một nghề được tôn trọng

Hạ thấp vai trò của giáo viên, cải cách giáo dục của Việt Nam đi ngược lại xu hướng phát triển chung của thế giới. Nhìn lại lịch sử dân tộc, vị trí của giáo viên luôn được xã hội tôn trọng vì ông không chỉ là người truyền đạt kiến thức cho trò chơi mà còn là biểu tượng của đạo đức.

Tính cách mẫu mực làm nên bậc lương sư

Ngạn ngữ Nhật Bản có câu: “Hàng ngàn ngày học tập chăm chỉ, không tốt bằng một ngày với những giáo viên giỏi” Không có thầy giỏi thì không có trò giỏi. Là những người luôn trau dồi tri thức và giữ gìn phẩm cách trong suốt cuộc đời, xã hội gửi gắm ở những người thầy niềm tin về tài năng, đức độ và là hình mẫu để người người vươn tới.

Đưa học sinh đến “biển” kiến thức, chọn làm giáo viên là chọn con đường học tập không ngừng nghỉ, không ngừng khám phá và mở rộng kiến thức. Học sinh đến giáo viên để tìm “kho báu” về cuộc sống, văn hóa, lịch sử … Tuy nhiên, tính cách của anh ta là nguồn ảnh hưởng mạnh mẽ nhất mà sách hay giáo lý và bất kỳ hình thức nào cũng không thể thay thế. Sử dụng nhân cách để giáo dục nhân cách, sử dụng “đức hạnh” để dạy, đó là phẩm chất của người thầy xưa được từ bậc Quân vương đến người dân đều trọng vọng, kính ngưỡng.

Dân gian cũng đã chuyển câu chuyện về vua Lê Hiến Tông (1497-1504) đến thăm thầy cũ, Thượng nghị sĩ Nguyễn Bảo. Chuyện kể rằng khi còn là Thái tử, vua Lê Hiến Tông được dạy bởi quan Quốc tử giám Tư nghiệp Nguyễn Bảo (hiệu là Châu Khê), người làng Trì Lai (Thái Bình).

Tôn giả Nguyễn Bảo là vị quan thanh liêm, là người thầy mẫu mực, được dân chúng và bạn đồng liêu kính trọng. Vua Lê Hiến Tông chưa được lên ngôi trong một thời gian dài quan Thượng thư Nguyễn Bảo yêu cầu trở về quê hương. Nhớ thầy, có một lần vua và một vài cận thần đến làng Tri Lai đến thăm ông. Đón nhà vua đến nhà, ông Châu Khê đã phủ phục, nhưng nhà vua nhanh chóng hỗ trợ ông đứng dậy và yêu cầu ông xem ông như một học trò cũ. Gặp lại thầy cô, vua Hiến Tống xin gia đình ăn cơm. Rất ngon miệng với một bữa ăn đơn giản với một bát cua đồng, nhà vua thân mật nói: Con vô cùng hạnh phúc vì được gặp thầy, được thầy cho ăn bát canh cua đồng đậm đà hương vị đồng quê, dẫu sơn hào hải vị chốn cung đình cũng không thể sánh tày”.

Quá khứ là như vậy, nhưng hiện tại, giữa những rắc rối của ngành giáo dục, khi lương cho giáo viên quá thấp, khi đội ngũ giáo viên không được chọn … vượt qua những bon chen danh, lợi, vẫn có những người thầy lặng lẽ vun bồi trí tuệ và tâm hồn cho những đứa trẻ. Ở vùng núi thiếu cầu, cả giáo viên và học sinh vẫn đu dây qua sông để đến trường bằng chữ. Không đường, không điện, không sóng điện thoại … những ngọn núi lạnh lẽo nơi chỉ có thầy cô và trẻ nhỏ học từ đống gỗ nhỏ bị đốt cháy để sưởi ấm lớp học, bốn phía gió lùa qua vách liếp Càng yêu người bao nhiêu càng yêu nghề bấy nhiêu. Tình yêu với học sinh là động lực để các giáo viên can đảm tiếp tục con đường khó khăn và thầm lặng mà họ đã chọn.

Chúng ta đang lạc lối với kiểu giáo dục hiện tại

Với sứ mệnh khai tâm, khai trí cho thế hệ trẻ, mỗi nhà giáo tự lựa chọn cho mình con đường trở thành bậc lương Sư và gìn giữ sự tôn nghiêm của đạo làm Thầy để muôn đời sau kính trọng. Chấn hưng giáo dục bắt đầu từ phục dựng vị thế của người thầy, đất nước mới có nhiều bậc hiền nhân, đưa quốc gia đến toàn thịnh.

Nội dung liên quan:

• Giáo viên dâm ô học sinh: Một nền giáo dục bại hoại
• Người Việt vô cảm: Thấy chuyện bất bình, chỉ… quay clip!