Truyện ngắn mà nữ hoàng vừa kể làm cho cả hội khoái. Dionéo vui tính là người cuối cùng đến lượt cũng cảm thấy rất vừa ý. Thưa quý bà, – ông nói – tôi định kể với quý bà một chuyện khác hẳn với chuyện tôi sắp kể; bởi vì chuyện mà chúng ta vừa nghe đã làm tôi thay đổi ý định. Sự tàn ác của Bernard mà tôi lên án, mặc dù đã hóa ra có lợi cho anh ta, và thiên kiến từ trước về vợ anh đã làm tôi nẩy ra ý tưởng nói chuyện với quý bà về sự ngu đần của các ông chồng không may mắn như anh ta, đã ngoan cố chủ trương rằng vợ của họ có thể làm tổn thương đến lòng tin vợ chồng. Tôi không thể nhịn cười về thiên kiến mù quáng của họ. Có những ông chồng trong khi đi chơi nơi nầy nơi khác và nhởn nhơ bay lượn từ người đẹp này đến người đẹp khác như những con bướm lại không hình dung được rằng những người vợ mà họ để lại một mình ở nhà bó tay, cứ như là họ có thể quên đi rằng các bà ấy cũng ở trong thành phần của giới nữ mà họ lôi kéo trụy lạc, và với các bà ấy họ nếm những thú vui càng thích hơn vì những thú vui đó họ ăn cắp được của các ông chồng khác. Quý bà sẽ thấy qua chuyện mà tôi sắp kể, những quý ông ấy đã bị lừa thế nào do nhẹ dạ cả tin; quý bà còn sẽ thấy rằng nếu người ta có thể cười về sự ngu ngốc của những người đã nghĩ rằng họ được thiên nhiên cho sức mạnh nên kết hôn với những cô gái tơ rồi chẳng bao lâu họ phải để các cô ấy cho nghỉ không làm gì cả. Tiếp đến họ tìm cách che đậy sự bất lực của họ bằng hàng nghìn lý do vu vơ và muốn nói như thế là để cho phù hợp tính khí của họ với tính khí của một cô vợ trẻ, mà cô này thì không thể đồng ý như thế vì sự khác biệt của nhiệt tình và nhu cầu tự nhiên.

Ngày xưa ở Pise có một ông quan tòa đầy thông minh và năng lực nhưng thể chất lại rất yếu ớt, mảnh khảnh. Ông ta vô cùng giàu có, và được gọi là Đại phú của xứ Quingica. Mặc dù già cả và bệnh tật ông vẫn muốn lấy vợ, tưởng rằng ông sẽ có khả năng thực hiện các bổn phận hôn nhân vẻ vang như khi ông làm nhiệm vụ quan tòa. Ông hăm hở tìm một cô vợ có đủ các lợi thế của tuổi trẻ và sắc đẹp. Lẽ ra ông phải e ngại hai ưu điểm này, nếu như ông khôn ngoan hơn, và ông phải áp dụng cho mình những lời khuyên ông từng làm cho người khác. Ông tìm được người vừa ý trong số các con gái của ngài Lotto Galadi, tên là Bar Tholomée. Quả thật cô đúng là một trong những quý cô xinh đẹp và đáng yêu nhất ở Pise. Cô có nước da đẹp nhất thiên hạ, mặc dù, nói thật ra thì trong thành phố này không ít cô mắc khuyến điểm về màu da, cứ như là họ bị bệnh vàng da vậy. Đám cưới được tổ chức rất vui vẻ và hoàng tráng . Nhưng sự hưởng thụ hôn nhân lại không phản ánh sự lộng lẫy của lễ cưới chút nào: người đàn ông chỉ vuốt ve cô dâu trẻ độc nhất có một lần; chẳng ăn thua gì so với nhu cầu hưởng thụ công trình. Cái đơn vị ít ỏi này không để cho ông mệt nhiều: cho nên, hôm sau, để phục hồi sức lực bị cạn kiệt ông phải nhờ đến rượu vangcuar Malvoisie, đến những thứ xúp và các loài bồi sức khác. Thấy rằng với sự thử nghiệm này ông đã dựa vào quá nhiều sức lực và để giữ gìn nó, ngay từ hôm thứ nhất ông đã bắt đầu mong muốn nghỉ ngơi. Nhưng để che giấu sự yếu đuối và bất lực của mình với cô vợ trẻ ông liền chỉ cho cô biết rằng trong một năm có những ngày người ta không được hưởng một cách chính đáng những thú vui của hôn nhân. Vì chủ ý này ông đưa cho cô một quyển lịch in từ ngày xưa ở Ravenne dùng cho trẻ con tập đọc. Quyển sách bé nhỏ này ông đưa ra cho ông hầu như mỗi ngày một vị thánh mới, để sùng kính bị thánh đó, ông cố gắng chứng minh cho cô rằng vợ chồng phải tránh ngủ chung. Thêm vào các ngày lễ đó, ông đưa cả những ngày lễ trọng, những ngày nhịn ăn, những ngày chay bốn mùa, những ngày áp lễ, ngày thứ sáu, ngày thứ bảy, ngày chủ nhật và tất cả mùa chay. Nói tóm lại ông cố tăng thêm bảng tổng kê các ngày cấm những thú vui vợ chồng của người công giáo tốt. Có lẽ ông nghĩ rằng giường vợ chồng phải có nhiều ngày nghỉ như tòa án. Dầu sao thì đó cũng không phải là sở thích của quý bà này, bởi vì khó khăn lắm ông ta mới tìm được một ngày trong tháng mà ông ta không ngại ngần làm bổn phận của người chồng: hơn nữa là khi cái đó đến thì không biết ông có còn mệt mỏi và kiệt sức không. Cái đáng buồn cho người đẹp là nàng bất ngờ bị cắt chẳng được gì, vì ông chồng già không ngoan hơn đã không cho nàng biết những ngày làm việc như ông đã dạy cho nàng những ngày lễ.

Tuy nhiên để đền bù cho cô những cuộc nhịn mà ông bắt cô phải chịu, thỉnh thoảng Quingina tạo cho cô một vài cuộc giải trí. Ông thường đưa cô đến một ngôi nhà đẹp đẽ ở nông thôn của ông, gần ngọn núi Đen, không xa biển nấy. Một hôm ấy đi đến đấy để thay đổi không khí và có ý định ở đấy lâu hơn bình thường, ông muốn thay đổi các thú vui cho cô, muốn cho cô giải trí bằng thú câu cá. Ông mời nhiều người quen biết cùng tham gia cuộc chơi. Ông ngồi vào một chiếc thuyền đánh cá và để cho cô vợ có thể tùy ý thưởng ngoạn cảnh tượng này, ông khuyên cô xuống một chiếc thuyền khác cùng với nhiều quý bà bạn của cô. Thú vui trò chuyện và câu các rất hấp dẫn và họ đã ra đi xa ngoài biển nhiều dặm lúc nào không biết. Một tên cướp biển nổi tiếng thời đó là Pagamin vùng Monègue đã đến cắt đứt cuộc giải trí của họ trong lúc họ đang mải mê nhất. Vừa thoáng thấy các thuyền câu hắn đã quay sang phía họ để chiếm đoạt. Người ta vội vàng chèo thuyền nhanh để tránh nhưng không kịp. Tên cướp đã đến sát chiếc thuyền của các quý bà, là chiếc đã đi ra xa nhất. Hắn vừa liếc nhìn đám phụ nuex này, đã chú ý đến nhan sắc của Bartholomée. Hắn thấy các bà khác đều rất xấu, và trong số chiến lợi phẩm hắn chỉ thích mỗi mình cô này. Hắn bắt cô lên tàu của hắn, chồng cô đã vào sát gần bờ cũng nhìn thấy. Tên cướp ngại không muốn đuổi vì sợ tiến quá vào đất liền bỏ chạy vưới người bị hắn bắt.

Không cần hỏi cũng biết ông quan tòa, đầy sự ghen tuông đến tột độ, đã buồn phiền về biến cố này như thế nào. Ông nổi giận điên lên, gào thét thật to vì không biết vợ ông đã bị ai bắt, và kẻ cướp đoạt đã đưa cô đi đến nơi nào trên thế gian này. Ông oán hơn vô hạn ở Pise và ở nơi khác về tội ác của bọn cướp biển, và sẵn sang tiêu diệt hết chúng nếu ông có đủ khả năng.

Tuy nhiên, Pagamin, thích thú nhan sắc và tuổi trẻ của nữ tù nhân đã lấy làm sung sướng được trở thành chủ nhân của cô. Vì hắn chưa vợ nên ngay từ lúc đầu hắn đã quyết định giữ cô lại mãi mãi để thay cho vợ. Hắn dùng những săn sóc, nể vì, lưu tâm và mọi lời âu yếm đẻ an ủi cô; bởi vì cô rầu rỉ và khóc suốt. Khi đêm đến, hắn nhờ được những sự an ủi mạnh hơn những lời nịnh nọt. nó có hiệu lực tốt đến mức làm cho người đẹp quên nhanh cuốn lịch của mình. Ở đấy chẳn còn ngày lễ, ngày áp lễ; tất cả mọi ngày đều tốt. Sự thay đổi này làm vui lòng quý bà khiên cho trước khi đến Manègue trong kí ức của bà đã hoàn toàn bị xóa mất ông quan tòa, các luật lệ và truyền thuyết các thánh của ông. Cô đã vui mừng hết sức khi lối sống mới này làm cô thích thú. Đưa cô đến Manègue, tên cướp biển tặng cô một tủ đầy quần áo sang trọng; cho cô tất cả những thứ hắn nghĩ là có thể làm cô vui lòng, và tiếp tục chứng tỏ cho cô biết không có thánh, cũng chẳng có ngày lễ nào phải nhịn trong lịch của hắn cả. Nhưng nếu như ban đêm hắn coi cô như người tình thì ban ngày hắn lại có những nể trọng như đối với vợ hắn.

Nhờ tìm kiếm mãi, Đại phú Quingica đã phát hiện ra nơi ở của Bartholomée yêu mến của mình. Ông quyết định đích thân đi tìm cô, vì không tin ai xứng đáng và có khả năng làm một cuộc thương lượng quan trọng như vậy. Dù người ta đòi tiền chuộc nhiều đến mấy, ông vẫn giữ quyết định trả một cách hào phóng, không cần mà cả. Vậy là ông xuống thuyền, sau khi đã có những biện pháp an toàn,và đã đến Mo nè gue không gặp nguy hiểm gì cả. Ông đã nhìn thấy vợ ông. Cô này cũng nhìn thấy ông, báo cho Pagamin biết ngay vào buổi tối và nói với hắn những gì cô định làm khi ông ấy đến đòi cô. Sáng hôm sau Đại phú đến gặp tên cướp biển; ông tiếp cận hắn một cách lịch sự và cũng được tiếp đón lịch sự như thế. Pagamin vờ như không biết ông là ai, để cho ông trình bày những lý do của cuộc viếng thăm. Cuối cùng, quan tòa tim được dịp nói ra cái gì đã đưa ông đến và bằng những lời lẽ chân thật và trìu mến, ông cầu xin hắn trả lại vợ cho ông với số tiền chuộc tùy hắn đòi hỏi mà ông sẽ trả ngay lập tức. Chúc mừng ông đã đến đây – Pagamin trả lời với vẻ mặt tươi cười, bình tĩnh – đúng là có ở nhà tôi một phụ nữ trẻ; nhưng tôi không biết bà ấy là thuộc về ông hay một người nào khác; bởi vì tôi không có hân hạnh được biết ông, và cũng không quen bà ấy, dù rằng bà ấy đã ở một người rất trung thực, tất cả những gì tôi có thể giúp ông là để ông gặp bà ấy. Nếu ông là chồng bà ấy thì chắc hẳn bà ấy sẽ nhận ra ông ngay lập tức, và nếu bà ấy nhìn nhận là vợ ông và muốn trở về cùng ông, tôi vui lòng để ông đưa bà ấy đi ngay, cả số tiền chuộc tôi cũng để ông làm chủ; tôi phải để sự trở về này cho lòng chân thật của ông. Nhưng nếu bà ấy không nhìn nhận ông là chồng bà ấy, hoặc bà ấy từ chối đi theo ông, thì ông sẽ sai lầm lớn là muốn lấy đi của tôi cô ấy, bởi vì trẻ và khỏe như tôi, tôi cũng có thể như bất kì một người nào khác, giữ gìn một người đàn bà, nhất là cô này; bởi tôi không biết một cô nào xinh đẹp và đáng yêu hơn. Ồ! Tôi xin thề với ông, – Đại phú kêu lên – cô ấy là vợ tôi; và nếu ông vui lòng dẫn tôi đến chỗ cô ấy, ông sẽ tin chắc ngay; ông sẽ thấy cô ấy nhảy vào ôm cổ tôi: vậy tôi sẵn sang chấp nhận những điều kiện ông đề ra với tôi. Được rồi! ông hãy đi theo tôi – tên cướp biển nói – vậy ông đến gặp bà ấy. Hắn đưa ông vào một phòng khách, và báo cho người phụ nữ biết. Cô này đã ăn mặc chỉnh tề ngay, bước ra từ một phòng bên cạnh và xuất hiện trong phòng khách sáng chói như một vì sao. Cô chào và nhìn chồng cô với vẻ thờ ơ như thể một người lạ cô chưa trông thấy bao giờ, và cô không thèm nói với ông lấy một tiếng nào. Ông quan tòa cứ tưởng mình được tiếp đón với những vồn vã thắm thiết nhất, đã vô cùng ngạc nhiên về sự lạnh lùng đó. Có lẽ – ông tự nhủ để tự an ủi – có lẽ đau khổ và buồn phiền đằng đẵng từ ngày mình gặp rủi ro mất cô ấy, đã làm mình thay đổi đến nỗi cô ấy không nhận ra mình nữa. Theo ý nghĩ đó, ông nói với cô: Ôi, bạn thân mến của tôi ơi! Tôi đã phải trả giá quá đắt vì đã đưa cô đi câu! Chưa bao giờ có nỗi đau nào mẫn cảm như nỗi đau tôi phải chịu từ khi tôi mất cô; và cô cũng khá dã man cứ im lặng như thể cô không hề quen biết tôi! Cô có thấy tôi là chồng Đại phú của cô đây, tôi đến để lấy lại cô và đưa cô về Pise bằng cách trả tiền chuộc cho con người tử tế kia,vì ông ta có lòng tốt trả lại cô lấy số tiền mà tôi muốn cho ông ấy? Bartholomée quay sang ông vừa hơi mỉm cười: có phải là với tôi mà ông nói chuyện đó không? Ông hãy nhìn kĩ tôi đi; có lẽ ông nhầm tôi với một người nào khác. Đối với tôi, tôi chỉ không nhớ đã gặp ông. – Hãy nghĩ kĩ đi, cô bạn thân mến, nghĩ kĩ về những gì cô nói; cô hãy nhìn tôi, nếu cô muốn nhớ lại cái đó, cô sẽ nhận ra tôi là Đại phú ở Quingica của cô đây. Thưa ông, xin ông thứ lỗi cho, nhưng không phải là đứng đắn nếu tôi nhìn ông quá nhiều. Tuy nhiên tôi cũng đã nhìn mặt để chắc chắn được rằng đây là lần đầu tiên tôi trông thấy ông.

Ông quan tòa khốn khổ đã rất bối rối: sau đó ông nghĩ rằng cô chỉ nói thế trước mặt Pagamin bởi vì cô sợ tên cướp biển; do đó ông yêu cầu tên này vui lòng để cho hai người nói chuyện riêng với nhau trong phòng của cô ây, để cô nghe ông nói gì và để cô trả lời đúng lúc. Vào đó rồi, hai người ngồi xuống và ông ở ngay trước mặt bà là vợ vẫn cúi mặt, ông nói với bà bằng những lời tha thiết: Này! Trái tim thân mến của tôi, niềm hi vọng êm đềm nhất của tôi, cô có biết Đại phú của cô yêu cô hơn cuộc sống của mình không? Sao mà anh ta có thể để cho cô quên đi nhanh thế? Tôi bị biến dạng đến thế ư? Lạy Chúa, người thân yêu của tôi ơi, hãy nhìn tôi đi; tôi chắc rằng chỉ cần chú ý một tí thôi, cô sẽ nhận ra tôi ngay.

Người đàn bà nghe những lời đó liền phì cười; và không để cho ông có thì giờ tiếp tục những nỗi niềm đằm thắm, đã nói với ông: Chắc là ông khờ khạo lắm mới nghĩ rằng tôi có trí nhớ ngắn ngủi đến nỗi với cái nhìn đầu tiên, không nhận ra ông là Đại phú xứ Quingica, chồng của tôi ư? Nhưng nếu tôi vờ không biết ông thì ông có thể phàn nàn không? Phải chăng chính ông trong suốt thời gian chúng ta cùng ở chung, ông đã cho thấy rằng ông không biết tôi không? Nếu ông yêu tôi như ông muốn để tôi nghe vừa rồi, nếu tôi là thân thiết với ông thì ông đã đối xử với tôi theo cách đối xử với một người vợ tươi trẻ thích lạc thú muốn được người ta đối xử với mình theo cách đó.  Ông đã có thể quên được rằng cô ấy cần một cái gì đó hơn là quần áo và thức ăn ư? Ông có cho cô ấy cái gì đó mà tính bẽn lẽn tự nhiên của giới nữ ngăn tôi không đòi ông không? Ông đã quên cái kiểu lố bịch mà ông dùng để miễn cho ông khỏi đáp ứng nhu cầu của tôi về cái đó không? Nếu việc nghiên cứu các luật lệ với ông là thích thú hơn đàn bà thì ông không nên lấy vợ. Nhưng tôi nói sao nhỉ? Tôi không bao giờ nhìn ông nhưu một quan tòa; hình như tôi thấy ông là một người mõ rao của các lễ và của các hội đạo vì ông thuộc kĩ các ngày nhịn, những ngày áp lễ. Thưa ông, ông có công nhận rằng nếu các nông dân và người cày ruộng của ông cũng nghỉ việc ngần ấy ngày lễ như người có mảnh vườn nhỏ của tôi để trồng trọt đã nghỉ thì ông chẳng vao giờ thu hoạch lấy được một hột lúa. Vậy nên, Chúa lòng lành không muốn rằng những đất tốt bị bỏ hoang, và Người đã cso một cái nhìn thương hại đến tôi; và nhờ ý trời, Người đã để tôi rơi vào tay cảu lãnh chúa Pagamin, với ông ta chẳng bao giờ có vấn đề các lễ; tôi xem việc ông nghỉ các lễ một cách sùng tín đề thế là vì ông có thiên hướng về phụng sự các thánh hơn là phục vụ các bà. Người ta thấy ở nơi nương náu này chẳng có thứ sáu, chẳng có thứ bảy, chẳng cso ngày áp lễ, chẳng có ngày chay bốn mùa cũng chẳng có mùa chay dài nào cả; mà ngày đêm người ta cày, người ta không mệt trong công việc, ngay đêm nay từ khi người ta bắt đầu đọc kinh, tôi đã có thể trải qua các thử nghiệm êm đềm đó. Thế ông không thấy là xấu khi tôi ở mãi với một người thợ giỏi ư? Tôi thích làm việc, tôi đã quyết định làm việc với anh ta một khi tôi còn trẻ: đối với những ngày lễ, ngày nhịn và ngày kiêng tôi dành để tuân thủ khi tôi già. Thưa ông, cái tốt nhất ong có thể làm là ông về nhanh đi. Ông hãy đi ngay không chậm chễ, và cầu Chua dẫn đường cho ông. Ông không cần tôi một tí nào để tổ chức các ngày lễ của ông, bao nhiêu ngày tùy ông nghĩ ra; ông cũng không cần tôi để biết những ngày làm việc.

Những lời này chọc vào tim của Đại phú khốn khổ làm ông bối rối. Ông đã hàng trăm lần định ngắt lời cô; nhưng vì ông đang ở trong nhà một người lạ, mà lại trong nhà một tên cướp biển, nên nghĩ phải kiên trì. Nhưng khi cô đã thôi nói, ông bảo cô bằng một giọng âu yếm: Sao, cô bạn thân mến của tôi, cô có thể nói với tôi những lời như thế à? Cô xem thường danh dự của cô và của gia đình cô ư? Cô thích ở với con người ấy để thành bồ của anh ta và luôn luôn sống trong tình trạng tội lỗi giết chết tâm hồn hơn là trở về Pise sống với chồng cô làm một người đàn bà lương thiện à? Cô hãy cứ nhớ là nếu Pagamin chán cô anh ta chẳng phải khó khăn gì mà không đuổi cô ra khỏi nhà, lúc đó, nếu cô muốn đến với tôi thì tôi vẫn sẽ không ngừng yêu cô; và nếu tôi chết cô sẽ là bà chủ của nhà tôi. Có nên để cho một khát vọng lộn xộn, một dục vọng đáng xấu hổ và tội lỗi làm cho cô từ bỏ danh dự của cô và từ bỏ người chồng vẫn yêu cô dịu dàng như thế không? Trái tim thân yêu cảu tôi ơi, xin đừng nói với tôi những lời xúc phạm đó, và đừng ngần ngại về với tôi. Tôi hứa với cô từ nay tôi sẽ cố gắng thỏa mãn các mong muốn của cô, bởi vì giờ đây tôi biết tình tình của tôi rồi. Tôi sẽ không tra lịch thường xuyên như trước nữa, bởi vì như thế cô không thích. Vậy thì, người yêu nhỏ bé của tôi ạ, tôi cầu xin cô đổi ý và bằng lòng đi với chồng cô, người đã buồn phiền, và đau khổ khôn nguôi từ khi bị mất cô.

Ông nói với tôi về danh dự của tôi đã quá muộn rồi. – người đàn bà trả lời ông – Lẽ ra cha mẹ tôi đã phải lo đề phòng chuyện đó, khi họ chẳng hỏi han gì tôi đem tôi cho ông. Nếu lúc bấy giờ họ lo chuyện đó quá ít như vậy, ngày nay tôi cũng ít phải lo đến danh dự của họ. Đối với ông, ông đừng sợ gì cho tôi và cho họ, và, đã nói tôi vẫn phải nói cho ông biết, ông hãy biết là tôi tự xem tôi thực sự là vợ của Pagamin; trong khi đó ở Pise hình như tôi quả thực là bồ của ông, một người đàn bà để trưng bày mà ông khinh bỉ, mà ông làm cho đau khổ không chút thương hại. Pagamin là một người đàn ông khác hẳn; anh ấy ôm tôi suốt đêm trong cánh tay, anh ấy xiết chặt tôi, anh ấy cắn tôi, anh ấy vuốt ve tôi bằng trăm kiểu khác nhau; ông cứ nghĩ xem tôi có cần phải tiếc ông không.

Ông còn nói ông sẽ cố gắng để thỏa mãn tôi tốt hơn trước kia, nhưng tôi muốn biết ông làm như thế nào. Có phải do tình cơ ông đã trở thành một quán quân dũng cảm từ khi tôi không nhìn thấy ông? Ông hãy đi đi, tôi xin nói với ông, và chỉ nghĩ đến sống mà thôi, bởi vì người ta nói, cứ nhìn cái thân thể yếu đuối, xanh xao, lép kẹp của ông, người ta tưởng là đã bỏ quên không chôn một xác chết. Cuối cùng tôi rất thoải mái nói với ông rằng nếu Pagamin đuổi tôi thì cũng không khi nào tôi trở về nhà ông. Có đem ông mà ép cũng vô ích, người ta sẽ không lấy ra được một giọt dịch, nhưu tôi đã quá cảm nhận cái đó cho bất hạn của tôi. Tôi sẽ đi tìm vận may ở nới khác chứ không phải ở nhà ông. Nhưng tôi không sợ Pagamin đuổi tôi khi nào cả; tôi biết tình cảm của anh ấy, sự đánh giá của anh ấy về tôi. Tôi xin nói với ông thêm một lần nữa rằng tôi đã quyết định, tôi muốn ở lại đây, người ta không hề có ngày lễ, ngày áp lễ, không có mùa chay. Vậy ông hãy mau đi đi, không có tôi kêu lên là ông muốn hành hung tôi.

Ngài Đại phú thấy mình bị Bartholomée đối xử tàn nhẫn, lúc bấy giờ đã nhận ra sai lầm của mình là kết hôn với một người đàn bà tuổi quá chênh lệch. Ông bước ra khỏi phòng, bối rối, xấu hổ, thất vọng trong lòng. Ông thấy Pagamin đi theo, đã ấp úng với hắn mấy lời nhưng con người sửa sai tốt bụng cho các ông chồng này không thèm để ý.

Vì thế mà ông Đại phú thấy kế hoạch thất bại, và không thể lấy chuyển một tí gì trong đầu óc của vợ, đã rời khỏi ngôi nhà này, nơi ông không bao giờ còn muốn đặt chân tới. Ông trở về Pise không trì hoãn, thất vọng vì chuyến đi không thành công và bị dày vò bởi sự thiếu chung thủy của vợ. Những đồng hương của ông chẳng chút than phiền gì cho ông, đã lấy đó làm vui để chế giễu ông. Nếu ông đi đâu hay người ta có việc đến nhà ông, lúc nào người ta cũng mở đầu nói với ông: Thưa ông quan tòa, cái lỗ độc ác không muốn ngày lễ tí nào. Những lời chế nhạo đó làm tăng thêm lỗi buồn của ông khá nhiều khiến ông chết sau đó một thời gian.

Anh chàng Pagamin vừa nghe tin ông chết, và đã biết rõ sự trìu mến của người đàn bà đối với anh ta, liền quyết định cưới cô. Hôn lễ chẳng đem lại thay đổi gì cho lối sống của họ. Họ lao động, đào xới mảnh vườn bé nhỏ khi họ còn sức và sống một cuộc đời vui vẻ, không bao giờ phải tuân thủ ngày lễ, ngày áp lễ, mùa chay.

Vậy là thưa quý bà, tôi tin đã có thể kết luận từ câu chuyện này, mà tôi dám xác nhận có thật, rằng ngày Bernard ở Gênes lập luận như một thằng ngốc bằng cách chủ trương rằng vợ ông ấy không bao giờ thiết chung thủy với ông, dù ông có để bà ấy nhịn suốt đời.

*

*     *

Truyện ngắn này làm cả hội cười, người ta đồng lòng thừa nhận rằng Dionéo nói đúng và Bernard đã là đại ngốc.

Khi mọi người thôi nói và cười về câu chuyện này, nữ hoàng thấy mỗi người đã hoàn thành nhiệm vụ. Và đã muộn, ngôi trị vì của bà sắp kết thúc nên quyết định bỏ vương miện xuống theo luật đề ra trong hội, và đặt lên đầu bà Neiphile, vừa nói với vẻ tươi cười và duyên dáng: Đến lượt bà nhận quyền cai trị dân chúng bé nhỏ này; sau đó bà trở về chỗ ngồi của bà.

Bà Neiphile có vẻ hơi bỡ ngỡ về vinh dự bà được nhận. Nước da của bà ửng lên như màu hoa hồng mùa xuân nở vào lúc mặt trời mọc, vì đôi mắt bà ánh lên niềm vui và vẻ dịu dàng, long lanh như sao buổi sáng. Khi những tràng vỗ tay của hội tỏ rõ sự hài lòng mừng bà thành nữ hoàng vừa ngới, và bà đã qua những cử chỉ xúc động ban đầu, bà bèn ngồi lên một chiếc ghế cao hơn chiếc ghế bà ngồi lúc trước và nói thế này với hội: Vì tôi đã trở thành nữ chúa của quý vị, tôi xin tuyên bố ngắn gọn những ý định của tôi, không phải đẻ mọi người nhắm mắt làm theo, mà để mọi người tuân thủ nếu thấy nó là hợp lý. Kế hoạch của tôi trước hết là tránh xa các quy định do các nữ hoàng trị vì tuân thủ vì phục tùng và vâng lời. Quý vị biết ngày mai thứ sáu và ngày kia thứ bảy là những ngày ít phù hợp với khá nhiều người vì là ngày ăn chay; quý vị biết thứ sáu để làm thánh tưởng nhớ người đã đau khổ và chết hôm đó để cho chúng ta cuộc sống. Vậy nên tôi nghĩ rằng sẽ là thích hợp và chính đáng dành ngày mà cho cầu nguyện hơn là để kể chuyện. Còn ngày thứ bảy, quý vị đừng quên – bà nói, vừa quay sang các quý ông – ngày này phụ nữ có thói quen tắm rửa và kì cọ làn da khỏi bụi bám trong cả tuần. Vả lại, nhiều người trong chúng ta có thói quen rất đáng khen dành ngày ấy cho nhịn ăn và cầu kinh tôn vinh Đức Mẹ Đồng trinh và con của Chúa Trời. Vì thế, trong hai ngày đó không nên theo trật tự chúng ta đặt ra, tôi nghĩ là đúng lúc chúng ta tạm thời đình lại trong ngày mai và ngày kia, mọi loại trò chơi. Tôi xin nói với quý vị đã rất đúng lúc phải thay đổi ở chỗ, để tránh đông người tới đây; bởi vì từ bốn ngày nay chúng ta ở đây, có thể cả thành phố đã biết. Ngôi biệt thự nông thôn mà chúng ta sẽ đến ở sẵn đồ đạc. Nếu quý vị tán thành ý kiến của tôi, tôi sẽ ra lệnh chuẩn bị sẵn sang ở đấy cho chủ nhật tới. Khi tập trung đến đấy chúng ta sẽ tiếp tục các trò vui chơi, chúng ta sẽ kể chuyện. Tôi yêu cầu quý vị trong tương lai sẽ hướng nội dung hấp dẫn của các chuyện kể ít hơn vào những rối loạn về phong tục; và để quý vị có nhiều thì giờ chuẩn bị hơn, tôi xin báo trước ngay từ giờ rằng những truyện ngắn đầu tiên sẽ nói về những số phận sáng chói và nhanh chóng thành đạt mà chúng ta thường thấy trong thiên hạ; về những người, chẳng hạn như do khéo léo hoặc nhờ một may mắn tình cờ đã đi tới chỗ chiếm hữu được những của cải mà họ mong muốn cuồng nhiệt; hoặc nói về những người sau khi trải qua những tổn thất và những tai họa, đã trở lại trạng thái ban đầu. Tôi tin không cần phải động viên các vị chú ý kết hợp cái ích với cái hay; đó là một nhiệm vụ mà mỗi người trong các vị sẽ thực hiện hoàn hảo.

Cả hội hoan nghênh lời nói của bà Neiphile; người ta thấy những thông báo rất khôn ngoan, và thế là đã có lệnh cho mọi người tuân theo tất cả các điểm. Sau đó nữ hoàng cho gọi chủ bếp. Bà ra lệnh cho anh ta về giờ ăn tối và nơi dọn bàn ăn; rồi bà cho là anh biết tất cả những gì anh phải làm trong thời gian bà trị vì. Sau khi giải thích cho anh mọi ý định của bà, bà đứng lên cho phép mọi người làm gì tùy thích. Các quý bà và quý ông liền đi vào một khu vườn nhỏ và vui chơi ở đó một chốc. Khi đến giờ ăn tối mọi người ngồi vào bàn. Bữa ăn rất vui vẻ, mọi người ăn uống ngon lành. Sau bữa ăn mọi người khiêu vũ theo lệnh của nữ hoàng; bà Emilie mở đầu cuộc nhảy, và trong thời gian nghỉ giữa chừng, bà Pampinée hát bài này:

Ai sẽ hát nếu ta không hát

Khi lòng vui, nguyện ước thỏa rồi?

Tình yêu ơi! Mi là hạnh phúc của ta!

Từ khi ta biết quy luật và sức mạnh của mi!

Ơi suối nguồn của cải và hy vọng!

Đến nhanh lên bạo chúa dịu ngọt của tim ta,

Cùng hát nào, nhưng đừng hát những buồn lo,

Dằn vặt, thở dài; tuy ân huệ đó của mi

Ngày nay ta thấy thật dễ thương.

Hãy ca vang ngọn lửa cháy trong huyết quản

Tạo cho ta niềm vui, lấp đầy ham muốn

Trong lúc tôn thờ mi, thánh hùng mạnh của đời vui.

Lần đầu tiên tâm hồn ta cảm thấy

Ngọn lửa tình yêu xâm nhập

Chính ngày may mắn đó xuất hiện trước mắt ta

Chàng trai đáng yêu nhất: đẹp, trẻ, dễ thương,

Không ai sánh kịp.

Tim ta bỗng nhiên bị lôi cuốn về anh

Lúc bấy giờ ta mới biết

Tình yêu dịu ngọt, êm ái, sung sướng biết bao!

Ôi! Nồng nàn dễ thương, sảng khoái tuyệt diệu thế!

Thú vui này làm chủ giác quan ta

Và giọng ca ta cứ thế bừng lên lời hát.

Cái cho ta hạnh phúc tột cùng

Là tự ta biết hài lòng về người yêu

Nếu ta tôn thờ anh thì anh lại tôn thờ ta

Anh yêu ơi, chỉ ở mình anh, em đặt niềm hy vọng

Chỉ có anh làm em sung sướng trên đời này;

Ở đời sau cũng vậy, em phải tin có một ngày,

Em sẽ là người yêu kiên định và trung thành,

Em sẽ có sự thanh thản của các vị thánh,

Mà Chúa. Toàn. Năng ban thưởng cac đức hạnh

Ở trung tâm sáng chói của vinh quang vĩnh cửu:

Là sự bền lòng của em với màu tím thanh thiên,

Có quan tòa công minh, đó sẽ là giá trị.

        Sau bài hát này và nhiều bài hát khác nữa, người ta tiếp tục khiêu vũ theo tiếng nhạc của nhiều loại đàn. Đến nửa đêm, nữ hoàng nghĩ đã đến giờ nghỉ ngơi bèn cho ngừng cuộc nhảy; và mọi người cầm nến rút về phòng mình. Người ta dùng hai ngày sau vào cái việc do nữ hoàng đề ra. Ai nấy chờ đợi ngày chủ nhật với những tình cảm sùng tín.

                                                                       Hết ngày thứ hai

NGÀY THỨ BA

—————————————-

Sáng chủ nhật, mặt trời vừa mới ló ở phía chân trời, nữ hoàng dậy trước cả mặt trời, đã cho gọi cả hội dậy. Mọi người liền đi ngay để đến điểm hẹn cho sớm. Người chủ bếp đã cẩn thận gửi đến đấy từ hôm trước mấy anh đầy tớ cùng với những thứ cần thiết để khi mọi người đến thì tất cả đã sẵn sàng. Thấy các quý bà và quý ông đã lên đường, anh cùng với số đầy tớ còn lại liền chở cả một chuyến xe đồ đạc và thức ăn đi theo. Nhìn cả đoàn, người ta cứ tưởng như là một đoàn quân đi dựng trại đâu đó.

Nữ hoàng đi đầu đoàn người xinh đẹp ấy. Bà trước rẽ về phía tây, theo một lối vắng phủ cỏ và hoa. Tiếng chim hót, mùi cỏ thơm, những bụi cây và bãi cỏ, bóng mát cây cối, tất cả làm cho chuyến đi thêm hào hứng. Người ta chuyện trò trên đường đi với trăm nghìn thứ vui nhộn, và sau khi đi được một dặm, khoảng sáu giờ, họ đến một tòa lâu đài rất giàu có. Lãnh chúa này là bạn thân của nữ hoàng. Người ta đi tiếp xuống một cái sân rộng rất đẹp, chính giữa có một bể nước lớn, trong vắt, chảy thường xuyên nhờ một đường dẫn kép, dẫn hơi mát vào các kho để rượu ở ngay trước đường nước đó, có đủ loại vang hảo hạng.

 Từ đấy, người ta đi vào một hành lang bên đặt những chậu hoa và phủ đầy những cành lá xanh tươi làm thành một màn che thấy thoáng lọt qua được làm thành một màn che thấp thoáng lọt qua được một vài tia nắng yếu. Chính ở nơi đây, hội nghỉ ngơi và ăn sáng thích thú nhất. Chủ bếp đã đem đến theo lệnh của bà Neiphile, những hoa quả, mứt và rượu vang hảo hạng.

Sau bữa ăn sáng các quý bà cùng quý ông đi vào một khu vườn cây có tường bao bọ, ở đấy hình như nghệ thuật và thiên nhiên đã phối hợp làm cho nó thành một địa điểm đẹp tuyệt trần. Ai nấy đều ngạc nhiên trước cảnh sắc của nó, khiến họ chạy khắp nơi ngắm nghía kĩ từng phần. Đây là những giàn nho đang ra hoa; kia là những rặng cây dựa tường bố trí rất nghệ thuật, buông xuống nhiều loại quả; xa hơn là một bồn hoa trồng các loại hoa hồng trắng, đỏ, cây sim và nguyệt quế; khắp nơi là những hàng cây um tùm, tán xòe thành vòm bán nguyệt. Hoa và cỏ thơm ở đấy thì vô vàn, mắt nhìn, mũi ngửi thật thích thú, cứ tưởng như người ta đang ở giữa mọi loài hương Ả Rập. Hầu như trong vườn không có nơi nào người ta không được thở hơi mát vào mọi lúc trong ngày, dưới những bóng râm. Ở một khoảng cách hơi xa, người ta gặp những bụi cây sim và hoa nhài mà tán lá dày ánh sáng không xuyên qua được. Khắp nơi là bóng râm quyến rũ, là mùi hương ngây ngất, là quang cảnh tuyệt đẹp. Nói tóm lại chẳng có một loại quả, loại hoa, loại cây quý hiếm nào đất đai chúng ta có thể sản sinh, lại không đóng góp vào việc tô điểm khu vườn mê li này.

Nơi dễ chịu nhất trong khu vườn này một thảm cỏ lớn lấp lánh hàng nghìn loại hoa, rợp bóng cây cam và chanh yên, có cây còn ra hoa, có cây vừa chĩu quả chín, đã tỏa ra xung quanh những mùi hương êm dịu nhất. Ở chính giữa loại đồng có này người ta thấy một đài nước bằng đá cẩm thạch trắng, trang trí bằng những hình người chính chảy ra một nguồn nước dồi dào làm thành những làn nước, trước khi đổ xuống một bể nước lớn đã phát ra tiếng róc rách vui tai. Khi bể đầy, nước thừa chảy theo những rãnh ngầm đem hơi mát và làm vui mắt ở những nơi khác trong khu vườn. Những dòng nước đó tụ lại, vẫn trong veo trong một bể lớn, rồi từ đó chảy ra khỏi khu vườn bằng một cống nước ngầm dưới đất, để tạo nên một con sông nhỏ làm chạy hai cối xay có lợi lớn cho chủ lâu đài.

Vị trí của khu vườn đẹp đẽ này, cách bố trí của các căn phòng, sự đa dạng của các dòng nước, của hoa quả,vẻ đẹp các cây cổ thụ, kiểu phân chia các lối đi, các lối trang trí khác nhau đã gây hứng thú lớn cho các quý bà và quý ông, họ đều nhất trí bảo rằng nếu có một thiên đàng trên trái đất này thì cũng khó mà hco nó một hình thức vừa ý hơn khu vườn này mà cũng khó đem thêm vào cho nó những vẻ đẹp mới.

Vừa đi dạo trong nơi hoan lạc này, người ta vừa làm những bó hoa và tràng hoa. Ở đâu họ cũng nghe tiếng sơn ca và các loài chim khác hót. Trong một góc của khu vườn rộng này có một chỗ thật mê hồn, có đến hàng trăm loài động vật. Đoàn chưa từng trông thấy loại vườn thú này bao giờ. Họ dừng lại một lúc để xem; và mỗi khi trông thấy một con thú mới, người ta lại trầm trồ chỉ cho nhau. Họ trông thấy ở đó có đủ các giống, và ngắm nhìn thích thú vô cùng. Chẳng có gì đa dạng hơn, vui mắt hơn các cảnh những con thú đem đến cho sự tò mò của họ: người ta thấy ở chỗ này những chú thỏ rừng đang chạy; ở chỗ kia các chú thỏ nhà chui ra khỏi hang; xa hơn là những con hoẵng nằm trên cỏ mềm; bên cạnh đó, những chú hươu non gặm lá trong một bụi cây; chỗ khác những vật nuôi nô đùa với nhau. Cuối cùng, sau khi thăm tất cả khu vườn và ngắm nghía từng thứ riêng biệt, họ đến ngồi nghỉ trên một thảm cỏ xanh mà chúng ta đã nói đến, ở đấy người ta đã kê nhiều bàn bên cạnh đài nước. họ hát lên mấy bài hát êm êm; rồi cùng khiêu vũ một chút, sau cuộc nhảy, nữ hoàng cho dọn tiệc ở chốn Bồng lai mới này. Các món ăn ngon chế biến rất khéo, các loại rượu vang cũ được chọn đã gợi lên niềm hân hoan vui vẻ khi cảnh đẹp của nơi ấy không đủ để làm nẩy sinh những tình cảm đó. Ăn xong người ta lại cầm đàn ca nhạc mãi cho đến khi nữ hoàng cho phép mỗi người đi ngủ trưa. Ít người đi ngủ. Những người khác hào hứng vì nơi đó không muốn rời nó. Họ vui chơi, người thì đọc truyện, kẻ thì đánh cờ, kẻ khác lại chơi những trò ít trầm ngâm hơn nhưng lại vui nhộn hơn. Trong vòng một tiếng đồng hồ, những người ngủ trưa đã dậy; và sau khi rửa mặt đã trở lại với đoàn. Khi tất cả đã tụ tập quanh đài nước tuyệt vời này, họ ngồi xuống để kể chuyện theo chủ đề đã được đưa ra. Người đầu tien được nữ hoàng chỉ định là Philostrate bắt đầu bằng những lời này

Giovanni Boccaccio.